De gynaecoloog en een doula naast elkaar in de verloskamer, hoe gaat dat in zijn werk?  

We vragen het aan gynaecoloog Koen Deurloo van het Diakonessenhuis in Utrecht, die bij veel bevallingen samenwerkt met Mamalogisch. Bij elke geboorte speelt er veel. Een natuurlijk proces, een emotioneel proces, en mogelijk ook een medisch proces. In het laatste geval kom je dan als gynaecoloog in beeld, en gebeurt alles tegelijk. 

Wat kan de aanwezigheid van een Doula toevoegen?

“De Doula kent de cliënt als geen ander, doordat ze tijdens de zwangerschap al zoveel heeft besproken. Zij kan dus heel snel de vertaalslag maken naar mij toe en van meerwaarde zijn. Daarbij vind ik vaste samenwerkingen de voorkeur hebben. Annelies is wel een van de beste die ik ken. Werk je geregeld met dezelfde doula, dan weet je uiteraard over en weer waar je op kunt bouwen.”

Wat betekent het om als gynaecoloog te werken naast een doula?

“Het helpt mij enorm dat een doula de patiënt zo goed kent. Op de werkvloer heeft ieder natuurlijk zijn eigen expertise, dat geldt voor elk beroep. Er is tegenwoordig heel veel vraag naar doula’s en dat komt waarschijnlijk door een behoefte die vaak onvoldoende vervuld wordt in het reguliere medische circuit. En daar heb je dan goed naar te luisteren. Daarbinnen maak je afspraken om samen te werken. Dat hoeft niet per definitie heel strak. Er bestaan ook niet over alles strakke protocollen tussen eerstelijns verloskundigen en gynaecologen, je vindt gewoon samen de werkvorm. Je hebt immers allemaal met hetzelfde doel voor ogen, dus je moet niet alles te strak willen vastleggen.

Als iemand in je werkveld binnenkomt en protesteert over hoe jij handelt, is dat toch heel nadelig?

“Maar dat doet een doula niet, is mijn ervaring. Ieder heeft een eigen werkveld, en dat gaat heel goed naast elkaar. Natuurlijk komt het voor dat iemand in de kamer het met je oneens is; dat is nog geen protest. Bovendien kan dat ook vanuit de meegekomen buurvrouw of moeder komen, of van de bevallende zelf. Mijn ervaring is dat een doula veel tijd neemt voor haar klant en dus veel informatie kan doorgeven aan mij als gynaecoloog. Daardoor wordt de zorg beter. Stel dat mijn patiënt bang is voor naalden, dan kan ik daar ter plekke niets aan doen, maar een doula kan er ruim voor de bevalling op coachen, waardoor het tijdens de bevalling soepeler verloopt.”

Jij staat zelf ook bekend om de aandacht die je voor je patiënten hebt. Moeders zijn heel lovend over jou. Wat zou er nodig zijn om dit algemeen meer mogelijk te maken?

“Er is duidelijk veel behoefte aan. Het zorgsysteem is helaas niet goed ingericht om veel te praten met de zwangeren Het ontbreekt vaak aan tijd. Ik ben ervan overtuigd dat het je veel oplevert als je wel luistert naar hen. Omdat je ze dan echt hebt gehoord, en je weet wat ze het liefste willen. Je moet dat namelijk niet zelf invullen. De zwangere kan je nog wel eens verrassen in wat belangrijk voor haar is. Bovendien geldt: zelfs als je als arts niet kan bieden wat iemand wil, maar je wel heel puur erkent dat het rot is, kan ze heel tevreden zijn over het verloop.”

Annelies geeft aan dat kunnen reflecteren ertoe doet, en dat jij die kunst verstaat.

“Annelies en ik hebben na afloop van een bevalling geregeld casuïstiek-besprekingen. Dat is relevant, want de basis van zorg is de zorgvraag begrijpen. De geneeskunde lijkt daar soms vanaf gedwaald. De geneeskunde wil heel graag de oplossing bieden en baseert zich op de klacht, terwijl je vaak dieper moet graven om de werkelijke oorzaak te horen. Die patiënt wil gehoord worden in de zorgen die hij heeft.”

Zo kan het zijn dat een zwangere vrouw aangeeft bang te zijn voor pijn bij de bevalling. Dit kun je dan oplossen met pijnbestrijding, maar wie zegt dat de angst daarmee verdwenen is? De werkelijke zorgvraag kan juist liggen bij het omgaan met angst, die je niet oplost met medicatie, maar eerder met gesprekken over haar angst voor pijn of waar ze bang voor is.

Bij jou staat de vrouw echt centraal, volgens Annelies. Hoe kan het dat jij dat soort aandacht geeft aan je patiënt?

“Ik heb het onder meer geleerd van vrouwen als Annelies. Een luisterend oor bieden is nog geen gemeengoed onder alle vakgenoten. Zelf kom ik ook wel uit de hoek van acute zorg waarin veel trauma voorkomt. In ons vak komen er veel acute situaties voor die soms traumatisch voor vrouwen (en hun partner) zijn. Hierdoor merkte ik al dat aandacht hieraan geven, erg belangrijk is. De reacties van patiënten na afloop sterken me zeker ook in mijn werkwijze. Geboortekaartjes met een persoonlijk bedankje – ja, daar doe ik het voor.”

Eigenlijk is er geen tijd binnen je takenpakket voor uitgebreid luisteren

“In de huidige structuur is dat helaas niet zo ingericht. Ik kan mijn tijd maar één keer besteden. Ik ben dus blij dat doula’s tijd kunnen nemen om te luisteren. En zo kan ik op mijn gebied goede zorg leveren.”

Zou het beroep van gynaecoloog geholpen zijn met meer tijd om de barende vrouw te leren kennen?

“Ja! Dit is fundamenteel. Het gaat altijd om luisteren, om de cliënt serieus nemen. Je zou er enorme resultaten mee kunnen behalen. Stel: een zwangere komt bij me met een heel hoog BMI. Ik heb gedurende circa 6 uur gesprekken met haar, waardoor het haar lukt om af te vallen en ze met een gezond gewicht de bevalling ingaat. Dankzij die gesprekken verloopt haar bevalling goed. Ik verdien een vast bedrag voor het ziekenhuis. Stel nu dat ik in dezelfde situatie niets adviseer. Ze houdt haar overgewicht, en ik begeleid haar keizersnede. Dan verdient het ziekenhuis duizenden euro’s meer. DAT moet veranderen, het vermijden van ziekte of operaties moet een kwaliteitsindicator worden. Geef nou bijvoorbeeld een bonus voor het omlaag brengen van het percentage aan keizersnedes en kijk wat er dan gebeurt!”

Je zou graag dingen anders zien.

“Gezond leven begint in de baarmoeder, dus die periode moet goed voorbereid en heel goed begeleid worden, net als de bevalling.

Dus daar zou je alles voor uit de kast willen trekken.

“Het gekke is: naar aanleiding van een eerder rapport over babysterfte is een top 10 van regels opgesteld. Daarin staat onder andere: er is één-op-één-begeleiding tijdens de bevalling nodig. Een doula voorziet daar perfect in. Wat mij betreft zit daar precies de winst. Waarom zou je dan mopperen op de aanwezigheid van een doula? Pak het liever aan. Laten we juist bekijken hoe we de aanwezigheid van de doula kunnen inzetten voor het groter goed. Zij kan de tijd en aandacht bieden die wij niet kunnen geven.”

Zit het hem ook in de voorbereidingstijd die een doula heeft?

“Daarmee kan de doula ook winst boeken voor de gynaecoloog. Zo bereidt Annelies ook vaak gesprekken voor met mij zodat ik weet waar de zorgvraag ligt. De zorg kan zo goed samengaan. Het gaat dan organisch. Ze heeft power, is professioneel, bemoeit zich niet met medische zaken maar wil wél alles weten. Ze gebruikt het niet in de bevalkamer alsof ze verloskundige of arts is, maar ze kan met haar kennis dan complementair werken. Zo hebben we inmiddels allerlei werkwijzen ontwikkeld samen. Zoals de mogelijkheid om thuis in te leiden, thuis bewaken (dat is de CTG- en bloeddrukmeting), een klinische badbevalling, spinning baby’s.”

Door de kennis van gynaecologie te combineren met de ideeën van de doula kan er dus veel mogelijk gemaakt worden. Dit ontstaat als beiden een open en onderzoekende houding hebben. 

“Annelies is altijd positief en dat maakt natuurlijk veel uit. Met een vrouw met visie raak je gewoon gauw aan de praat over hoe het beter kan.”

Foto: tijdens de bevalling van Fiebe 2018. Koen steunde me in mijn wensen voor mijn eigen bevalling. In het Diakonessenhuis rockte ik een prachtige vaginale bevalling na een eerdere spoedkeizersnede met mijn caseload verloskundige Marielle aan mijn zijde. Ik was te gast in de podcast Podnataal van Simone Wijnands daarin vertel ik over mijn eigen bevallingen en mijn roeping om Doula te worden. Het moment wat mijn leven compleet veranderde. Luister hier de naar de podcast voor Podnataal.